7 ห้องสมุดสแกนดิเนเวีย

          ในช่วง 20 ปีที่ผ่านมา หลายประเทศในยุโรปให้ความสำคัญกับการลงทุนเพื่อสร้างพื้นที่สาธารณะ (Public Space) ให้ชาวเมืองยังสามารถดำรงคุณค่าในการมีวิถีชีวิตอันสัมพันธ์เกื้อกูลกัน และได้เรียนรู้ทักษะและเจตคติใหม่ๆ ที่จำเป็นสำหรับการมีชีวิตในสังคมอนาคต ในอีกด้านหนึ่ง ภาครัฐยังสามารถใช้พื้นที่สาธารณะเป็นกลไกในการรักษาสมดุลทางเศรษฐกิจสังคม โดยประยุกต์นโยบายเพื่อกระจายความเป็นอยู่ที่ดีให้กับคนหมู่มากอย่างทั่วถึง

          ดินแดนยุโรปเหนือหรือกลุ่มประเทศแถบสแกนดิเนเวีย ซึ่งได้ชื่อว่าเป็นกลุ่มประเทศที่มีรัฐสวัสดิการดีที่สุดในโลกนั้น ได้บัญญัติให้เรื่องของพื้นที่สาธารณะเป็นสิทธิสามัญตามกฎหมาย โดยมีห้องสมุดเป็นกลไกเชิงพื้นที่รูปแบบหนึ่งที่มีบทบาทช่วยยกระดับชีวิตของคนเมือง ไม่ว่าจะเป็นด้านการศึกษาและการเรียนรู้ ทั้งการเรียนรู้ตลอดชีวิตและการเรียนรู้เพื่อเตรียมพร้อมสำหรับยุคดิจิทัล ด้านการวางรากฐานทางเศรษฐกิจและสังคม เช่นช่วยเหลือด้านการหางาน การพัฒนาฝีมือแรงงาน และสนับสนุนเครื่องมือที่จำเป็นสำหรับผู้ประกอบการในอนาคต รวมไปถึงด้านปฏิสัมพันธ์ทางสังคม เช่นการออกแบบพื้นที่สำหรับการพบปะพูดคุยหรือทำกิจกรรมที่มีสุนทรียะร่วมกัน

Malmö City Library, สวีเดน
วัฒนธรรมหลากหลาย เรียนรู้ไร้พรมแดน

          เมืองในยุโรปตอนเหนือเต็มไปด้วยผู้คนหลากเชื้อชาติหลายวัฒนธรรม อันเป็นผลมาจากการอพยพย้ายถิ่นรวมทั้งการเคลื่อนย้ายแรงงาน เช่นเดียวกับเมืองมัลเมอ (Malmö) ประเทศสวีเดน เมืองนี้ประกอบด้วยคนกว่า 170 เชื้อชาติ ใช้ภาษากว่า 50 ภาษา ประชากรครึ่งหนึ่งเป็นคนรุ่นใหม่ที่อายุต่ำกว่า 35 ปี และกว่าร้อยละ 38 เป็นรุ่นลูกหลานของผู้ย้ายถิ่น

          20 ปีที่ผ่านมาเมืองมัลเมอได้เปลี่ยนแปลงไปอย่างชัดเจน จากเมืองอุตสาหกรรมกลายเป็นเมืองที่โดดเด่นทางวัฒนธรรมและการศึกษา ซึ่งมีทั้งห้องสมุด มหาวิทยาลัย สถาปัตยกรรมอาคารที่งดงาม ทั้งยังเต็มไปด้วยพิพิธภัณฑ์และโรงละคร

          ห้องสมุดเมืองมัลเมอ ซึ่งเป็นห้องสมุดที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในกลุ่มประเทศสแกนดิเนเวีย ได้รับผลกระทบจากพฤติกรรมการยืมหนังสือที่ลดลงอย่างมีนัยยะสำคัญเช่นเดียวกับห้องสมุดแห่งอื่นๆ ทั่วยุโรป จึงมีการปรับปรุงและออกแบบใหม่ โดยมุ่งสร้างสรรค์พื้นที่แห่งประสบการณ์ที่เชิญชวนให้คนกลับเข้ามาใช้บริการห้องสมุด อาคารปราสาทโบราณที่เคยล้นไปด้วยชั้นหนังสือ ถูกรื้อออกให้กลายเป็นพื้นที่สำหรับการเรียนรู้และการถกเถียงอภิปราย ด้วยการจัดหาที่นั่งรูปแบบต่างๆ และเพิ่มห้องที่มีเวทีขนาดเล็กซึ่งสามารถรองรับกิจกรรมสำหรับผู้เข้าร่วมประมาณ 70 คน

          ส่วนอาคารกระจกทรงลูกบาศก์ดีไซน์สมัยใหม่ถูกพัฒนาเป็นพื้นที่เปิด (Open Space) สำหรับกิจกรรมหลากหลายแขนง ชั้นหนังสือถูกออกแบบให้มีล้อ เพื่อให้สามารถเลื่อนไปรวมกันแล้วเกิดเป็นห้องว่างขนาดใหญ่ซึ่งจุคนได้ราว 650 คน

          ห้องสมุดเมืองมัลเมอมีพื้นที่และสื่อดิจิทัลสำหรับเด็กอายุ 9-12 ปีซึ่งมาใช้บริการกันครั้งละนับร้อยคน โดยพยายามออกแบบให้เด็กๆ ไม่รู้สึกอึดอัดกับกฎระเบียบของห้องสมุดจนเกินไป ขณะเดียวกันก็ไม่รบกวนหรือละเมิดผู้ใช้บริการคนอื่น เด็กสามารถเดินเล่นเท้าเปล่าเพื่อสัมผัสความตื่นเต้นที่ห้องลอยน้ำ และหากต้องการอ่านหนังสือเงียบๆ ก็สามารถหามุมสงบได้เช่นกัน นอกจากนี้ยังมีห้องย่อยสำหรับกิจกรรมอ่านออกเสียง เพื่อให้เด็กรุ่นใหม่ที่มาจากสังคมและวัฒนธรรมที่หลากหลายได้เรียนรู้ภาษาแม่อย่างมีประสิทธิภาพ

          เพื่อให้ตอบโจทย์ด้านการเรียนรู้ตลอดชีวิตของคนทุกกลุ่ม ห้องสมุดเมืองมัลเมอได้เปิดศูนย์การเรียนรู้ ที่จัดสรรสิ่งอำนวยความสะดวกด้านไอทีไว้อย่างครบครัน มีการร่วมมือด้านการศึกษาผู้ใหญ่กับสถาบันการศึกษาต่างๆ เพื่อให้บริการคำปรึกษาและกิจกรรมการเรียนรู้ตลอดชีวิต อาทิ การค้นหาข้อมูล การท่องโลกอินเทอร์เน็ต การพิมพ์งาน การเตรียมตัวสมัครงาน มีพื้นที่ส่วนหนึ่งให้ผู้ประกอบการในท้องถิ่นสามารถใช้ห้องสมุดเป็นสถานประกอบการชั่วคราว ในแต่ละวันมีผู้สนใจเข้าใช้บริการด้านการเรียนรู้ตลอดชีวิตกว่า 200 คน

Garaget in Malmö, สวีเดน
พบปะกันอย่างสร้างสรรค์ ในบรรยากาศห้องนั่งเล่น

          Garaget เป็นห้องสมุดที่น่าสนใจอีกแห่งหนึ่งของเมืองมัลเมอ เพิ่งก่อตั้งเมื่อปี 2008 โดยได้บูรณะพื้นที่เดิมซึ่งเป็นโถงอาคารอุตสาหกรรม ห้องสมุดตั้งอยู่บริเวณรอยต่อของเขตการปกครองถึง 3 แห่งจึงมีกลุ่มลูกค้าที่กว้างขวาง

          ในวันแรกที่เปิดให้บริการ ชั้นหนังสือของห้องสมุดมีแต่ความว่างเปล่า เพื่อเปิดรับการมีส่วนร่วมของผู้ใช้บริการ ซึ่งช่วยกันเลือกและเสนอให้ห้องสมุดสั่งซื้อหนังสือที่พวกเขาอยากอ่านจริงๆ ล่าสุดเมื่อปี 2012 ห้องสมุด Garaget เพิ่งมีการปรับปรุงอาคารใหม่ โดยจัดสรรพื้นที่ออกเป็น 3 ส่วนหลักๆ คือ พื้นที่เงียบสำหรับอ่านหนังสือ พื้นที่สำหรับคอมพิวเตอร์ส่วนบุคคล และพื้นที่สำหรับการพบปะสนทนา สิ่งที่แตกต่างจากห้องสมุดทั่วไปก็คือหนังสือที่ห้องสมุดแห่งนี้ไม่ได้ถูกจัดหมวดหมู่ตามระบบทางบรรณารักษศาสตร์ หากแต่จัดวางไว้คล้ายกับกับคอลเล็กชั่นส่วนบุคคลเสียมากกว่า โดยให้เหตุผลว่า ประสงค์จะรักษาจิตวิญญาณของสถานที่ซึ่งมีสายสัมพันธ์แนบแน่นอยู่กับผู้คนในชุมชน

          Garaget ดำเนินงานโดยประสานความร่วมมือกับหลายหน่วยงาน เพื่อมอบบริการที่หลากหลายให้สอดคล้องกับความต้องการและความสนใจของชาวเมือง เช่น เวิร์คช็อปสร้างสรรค์ ที่ทั้งเด็กและผู้ใหญ่สามารถร่วมกันทำงานเย็บปักถักร้อย วาดภาพ หรือแม้แต่ทำอาหารหรือขนม เวทีการแสดง ซึ่งในแต่ละวันมีการทำกิจกรรมต่างๆ ไม่ว่างเว้น ออร์แกนิกคาเฟ่ ให้บริการอาหารและเครื่องดื่มที่ใส่ใจต่อสุขภาพ และมีบรรยากาศเหมาะกับการนั่งอ่านหนังสือพิมพ์อย่างผ่อนคลายหรือทำการบ้าน ห้องแล็บสานเสวนา ศูนย์ความรู้เพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู้ของกลุ่มผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทางและพลเมือง เช่น ข้าราชการของสภาเมืองที่กำลังพัฒนาโครงการสาธารณะ นอกจากนี้ยังมีบริการให้คำปรึกษาและเคล็ดลับด้านการตลาด และห้องสำหรับทำงานหรือประชุมเป็นกลุ่ม เรียกได้ว่า Garaget เป็นภาคส่วนหนึ่งที่ร่วมตอบโจทย์ยุทธศาสตร์ของเมืองมัลเมอ ตามสโลแกนที่ว่า “ความหลากหลาย การพบปะ และความเป็นไปได้”

          การออกแบบ Garaget ยึดหลักการพื้นฐานด้านความยืดหยุ่นและการพัฒนา “พื้นที่ในพื้นที่” ให้มีบรรยากาศที่อบอุ่นน่าสบายเหมือนบ้าน ตกแต่งด้วยเฟอร์นิเจอร์มือสอง มีห้องนั่งเล่นที่กรุผนังด้วยวอลเปเปอร์ภาพต้นไม้ดอกไม้ รวมทั้งการตกแต่งอื่นๆ ที่นำเสนอถึงแนวคิดด้านความยั่งยืนทางสิ่งแวดล้อม

Library 10, ฟินแลนด์
ห้องสมุดของคนมีดนตรีในหัวใจ

          เชื่อหรือไม่ว่าศูนย์กลางสำหรับทำกิจกรรมที่เป็นที่นิยมที่สุดของเมืองเฮลซิงกิไม่ใช่สถานเริงรมย์แต่เป็นห้องสมุดที่ชื่อว่า Library 10 ซึ่งตั้งอยู่ในอาคารไปรษณีย์เก่าใกล้กับสถานีรถไฟ ห้องสมุดได้รับการบูรณะให้มีบรรยากาศที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวและสามารถจัดกิจกรรมต่างๆ แม้จะมีพื้นที่จำกัดเพียง 800 ตารางเมตร โดยจัดสรรพื้นที่ 20% สำหรับวางข้าวของเครื่องใช้ และ 80% สำหรับการใช้งานของผู้มาใช้บริการ

          ห้องสมุดแห่งนี้มีความโดดเด่นด้านดนตรีและเทคโนโลยีสารสนเทศที่แปลกใหม่ ทรัพยากรที่ให้บริการมีทั้งด้านเพลง การท่องเที่ยว คอมพิวเตอร์ และวรรณกรรม และผู้ใช้บริการยังสามารถมาที่ห้องสมุดเพื่อสร้างสรรค์และเผยแพร่ผลงานวัฒนธรรมของตน

          Library 10 สร้างความร่วมมือกับโรงเรียน ศิลปิน และหน่วยงานอื่นๆ จนเกิดเป็นชมรมที่ผู้คนมาร่วมกิจกรรมดนตรีกันทุกวันอาทิตย์กับดีเจ มีการลงทุนเทคโนโลยีไร้สายและการออกแบบตกแต่งภายในเพื่อให้สอดรับกับกระบวนการใช้งาน ชั้นหนังสือมีล้อเลื่อน สามารถปรับขนาดเวทีให้จัดนิทรรศการขนาดเล็ก หรือทำกิจกรรมที่มีชีวิตชีวาได้ เจ้าหน้าที่ 28 คนถูกกลั่นกรองคุณภาพให้มีความรู้เฉพาะด้าน เช่น การตัดต่อวิดีโอ การใช้อุปกรณ์แสงเสียง การนำเสนออีเว้นท์และคอนเสิร์ต เจ้าหน้าที่ที่เพิ่งเข้ามาใหม่จะถูกอบรมทั้งด้านมีเดียและบรรณารักษศาสตร์

          ห้องสมุดยอมรับถึงความเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของผู้ใช้บริการ ใครๆ ก็สามารถค้นหาทรัพยากรที่ต้องการผ่านทางอินเทอร์เน็ต ดังนั้นห้องโถงจึงเป็นจุดรับหนังสือที่ผู้ใช้บริการสั่งจองไว้ล่วงหน้าและเป็นจุดให้บริการด้วยตนเอง ภายในห้องสมุดมีพื้นที่ทำงานจำนวน 40 ที่นั่งทั้งแบบเดี่ยวและแบบกลุ่มสำหรับผู้ที่นำคอมพิวเตอร์หรืออุปกรณ์โมบายมาเอง โดยมีอุปกรณ์อำนวยความสะดวกไว้ให้บริการ เช่น ชุดหูฟัง เครื่องสแกนเอกสาร เครื่องเล่นดีวีดี ฯลฯ

          นอกจากนี้ห้องสมุดยังจัดหาอุปกรณ์และให้ความช่วยเหลือผู้ที่ต้องการตีพิมพ์หนังสือ ผลิตวีดิทัศน์และเพลง ส่วนผู้ที่สนใจสาขาการแสดงก็สามารถยืมอุปกรณ์ต่างๆ และใช้ห้องฝึกซ้อมได้ เมื่อมีทักษะที่ชำนาญแล้วพวกเขาก็สามารถขึ้นแสดงบนเวทีให้ผู้อื่นได้รับชม รวมทั้งเผยแพร่ผ่านช่องทางดิจิทัล เช่น โซเชียลมีเดียหรือ Youtube บรรณารักษ์ของ Library 10 ได้เปลี่ยนบทบาทของตนเป็นโค้ชให้แก่ผู้ที่ต้องการพัฒนาทักษะดังกล่าว จนถึงกับสามารถจัดโปรแกรมให้คำแนะนำแนวเพลงสมัยใหม่ที่หลากหลายได้อีกด้วย

Entressen Library, ฟินแลนด์
ห้องสมุดไร้เคาน์เตอร์ ลดช่องว่างระหว่างผู้ใช้กับบรรณารักษ์

          เมืองเอสโปมีประชากรที่มีรายได้ต่ำกว่าเมืองอื่นๆ ในฟินแลนด์ ทั้งยังมีพ่อแม่เลี้ยงเดี่ยวและประชากรผู้อพยพจำนวนมาก ห้องสมุด Entressen เลือกที่จะตั้งอยู่ในห้างสรรพสินค้า เพื่อไม่ให้เป็นอุปสรรคในการเดินทางมาใช้บริการ และดูกลมกลืนกับชีวิตประจำวันของชาวเมือง

          ห้องสมุดแห่งนี้ไม่มีเคาน์เตอร์ แต่เจ้าหน้าที่ในชุดเครื่องแบบจะเดินอยู่โดยรอบห้องสมุด ก่อให้เกิดความรู้สึกที่เท่าเทียมและใกล้ชิด ง่ายต่อการให้ความช่วยเหลือและคำแนะนำ และทำให้ห้องสมุดเป็นพื้นที่ที่มีความปลอดภัย เจ้าหน้าที่ของห้องสมุดสามารถพูดได้ถึง 13 ภาษา และมีความรู้พิเศษเกี่ยวกับวัฒนธรรมและวรรณกรรมของหลายประเทศ มีผู้อพยพจำนวนหนึ่งมาที่ห้องสมุดเพื่อเรียนภาษาฟินนิช และใช้คอมพิวเตอร์ติดต่อกับผู้คนในดินแดนที่เขาจากมา พร้อมกับการเรียนรู้เทคโนโลยีเพื่อสร้างชีวิตใหม่ที่นี่

          ห้องสมุดให้บริการยืม-คืนหนังสือ เพลง และภาพยนตร์ มีเวทีการแสดงและจอขนาดใหญ่ ซึ่งสามารถใช้สำหรับจัดอีเว้นท์ การสอน และการประชุม การออกแบบตกแต่งภายในมีความเรียบง่ายและมีประสิทธิภาพในการใช้งาน เน้นโทนสีอบอุ่น เช่นสีเหลือง ส้ม และแดง ส่วนห้องสำหรับเด็กเป็นพื้นพรมเพื่อให้เด็กคลาน ในขณะที่มุมสำหรับเด็กโตมีเกม Wii ให้บริการ ห้องสมุด Entressen ได้อนุโลมกฎระเบียบให้เหลือน้อยที่สุด ผู้ใช้บริการจะวิ่ง คุยโทรศัพท์ หรือหัวเราะเสียงดังก็ได้ บางครั้งพื้นที่จึงอาจมีเสียงอื้ออึงแต่ก็เต็มไปด้วยชีวิตชีวา ที่นี่จึงเป็นสถานที่พักผ่อนหย่อนใจอย่างไม่เป็นทางการของชาวเมืองเอสโป

Myllypuro Media Library, ฟินแลนด์
ส่วนผสมของห้องสมุดกับดิจิทัล มีเดีย สตูดิโอ

          Myllypuro Media Library เป็นพื้นที่ดำเนินโครงการนำร่องการให้บริการที่ทันสมัยของห้องสมุดกลางเมืองเฮลซิงกิ มีลักษณะเป็นศูนย์การเรียนรู้ขนาดเล็ก ตั้งอยู่ใจกลางแหล่งช็อปปิ้งของเมือง มีพื้นที่เพียง 150 ตารางเมตร ซึ่งไม่สามารถจุทรัพยากรหนังสือได้มากนัก ทว่าสามารถให้บริการที่ทันสมัยแบบจัดเต็มไม่น้อยหน้าใคร

          ห้องสมุดแห่งนี้สนับสนุนให้ผู้อยู่อาศัยของเมืองเป็นประชากรที่กระตือรือร้นต่อโลกเทคโนโลยีสมัยใหม่ ให้บริการทรัพยากรดิจิทัลทั้งอุปกรณ์โมบายและอีบุ๊ค ให้ยืมกล้องวิดีโอและสตูดิโอสำหรับตัดต่อภาพ ใครมีสื่อที่เป็นเทคโนโลยีสมัยเก่า เช่นเทปคาสเส็ท หรือแผ่นเสียงไวนิล ก็สามารถมาที่ห้องสมุดนี้เพื่อใช้เครื่องมือแปลงเสียงให้กลายเป็นไฟล์ดิจิทัลได้ และยังมีของแปลกที่ไม่น่าหายืมได้จากห้องสมุด เช่น อุปกรณ์การกีฬาที่ทันสมัย เครื่องวัดอัตราการเต้นของหัวใจ อุปกรณ์นับจำนวนก้าว นาฬิกา GPS และเข็มทิศ

          ผู้ใช้บริการสามารถนัดหมายผู้ช่วยด้านสื่อเทคโนโลยีของห้องสมุด สำหรับให้คำแนะนำ ทั้งด้านการตกแต่งภาพถ่าย การตัดต่อวิดีโอ การบันทึกไฟล์สื่อ การพิมพ์และสแกน นอกจากนี้ห้องสมุดยังร่วมมือกับองค์กรชุมชนในการเปิดให้ประชาชนทั่วไปมีส่วนร่วมในการจัดกิจกรรมต่างๆ

          ห้องสมุดมีเจ้าหน้าที่ประจำ 3 คน และอาสาสมัคร 2 คน ทั้งหมดได้รับการคัดสรรให้มีศักยภาพในการใช้งานสื่อทันสมัยและการแก้ไขปัญหาทางเทคนิค ห้องสมุดพยายามสร้างความสัมพันธ์ใหม่ๆ และทดลองพัฒนาการให้บริการอย่างต่อเนื่อง นั่นจึงหมายความว่าบรรณารักษ์ก็จำเป็นที่จะต้องพัฒนาศักยภาพของตนด้วย

Meeting Point, ฟินแลนด์
ห้องสมุดปลอดหนังสือ

          ปรากฏการณ์ห้องสมุดไร้หนังสือเริ่มปรากฏให้เห็นมากขึ้นเรื่อยๆ ในยุคดิจิทัล เช่นเดียวกับ Meeting Point ประเทศฟินแลนด์ซึ่งเป็นองค์กรที่ทดลองตั้งขึ้นโดยความร่วมมือของรัฐและเอกชน มีเป้าหมายที่ชัดเจนว่า ต้องการสนับสนุนและให้คำแนะนำที่เป็นประโยชน์แก่ผู้อยู่อาศัยในเมืองในการใช้เครื่องมือไอทีเพื่อดำเนินชีวิตในสังคมดิจิทัล

          Meeting Point ได้ลงทุนเทคโนโลยีไร้สาย สื่อมัลติมีเดียสำหรับคอมพิวเตอร์ อุปกรณ์ที่เกี่ยวข้องกับไอที และจุดดาวน์โหลดข้อมูล ผู้ใช้สามารถใช้บริการคอมพิวเตอร์ของห้องสมุดหรือจะนำมาเองก็ได้ ซึ่งหากเกิดปัญหาระหว่างการใช้งานก็สามารถเรียก “หมอคอมฯ” มาช่วยวิเคราะห์ปัญหา ให้คำแนะนำในการแก้ไข หรือแม้แต่ช่วยอัพเดทซอฟต์แวร์ให้ 

          ที่นี่มีชมรมคอมพิวเตอร์ซึ่งผู้สูงอายุมารวมตัวกันสัปดาห์ละครั้งเพื่อพัฒนาศักยภาพด้านไอที ลองซื้อของออนไลน์ ดูทีวีผ่านอินเทอร์เน็ต ฯลฯ และยังมีมุมหางานซึ่งเจ้าหน้าที่จะช่วยให้คำแนะนำเครื่องมือในการค้นหางานทางอินเทอร์เน็ตด้วย

          อีกบทบาทหนึ่ง Meeting Point ยังทำหน้าที่เป็นออฟฟิศสาธารณะประจำเมือง เชื้อเชิญให้ประชาชนมานั่งทำงานหรือประชุมในห้องสมุดได้โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย ตามระยะเวลาที่ห้องสมุดกำหนดเงื่อนไขไว้ การให้บริการนี้เป็นประโยชน์อย่างยิ่งกับกลุ่มผู้ประกอบการหน้าใหม่ที่ไม่สามารถเช่าออฟฟิศใจกลางเมืองได้ ทั้งยังเพิ่มโอกาสในการสร้างเครือข่ายอุตสาหกรรมสร้างสรรค์ที่มีความเป็นมืออาชีพ เป็นสถานที่ทำงานอัจฉริยะซึ่ง ไอเดีย สารสนเทศ และความสามารถมาบรรจบกัน

          ในระยะยาว Meeting Point วางแนวทางที่จะเปิด Fab Lab ซึ่งเป็นหน่วยหนึ่งของเมกเกอร์สเปซ เพื่อให้บริการพื้นที่สร้างต้นแบบผลิตภัณฑ์โดยใช้เครื่องพิมพ์สามมิติ และทำให้การออกแบบงานสร้างสรรค์กลายเป็นเรื่องง่าย

Arendal Library, นอร์เวย์
ปรับตัวให้ทันยุคสมัยอย่างใส่ใจสุนทรียะ

          ห้องสมุด Arendal เปิดให้บริการมายาวนานกว่า 17 ปี รองรับผู้มาใช้บริการถึงกว่า 4 ล้านคน และตกอยู่ในสภาพทรุดโทรม จนกระทั่งปี 2015 จึงได้มีการขบคิดหาแนวทางบูรณะห้องสมุดไว้ในอาคารเดิมโดยไม่ใช้วิธีทุบทำลายแล้วสร้างใหม่ เน้นการออกแบบให้กายภาพของห้องสมุดมีปฏิสัมพันธ์กับสิ่งที่อยู่รายรอบ เคารพต่อรูปแบบสถาปัตยกรรมที่มีมาแต่เดิมและมีความสวยงาม

          ในการออกแบบห้องสมุดขนาดใหญ่จำเป็นต้องทำให้ผู้มาใช้บริการเกิดความรู้สึกว่า นี่เป็นสถานที่สำหรับคนทุกคน ทุกกลุ่มอายุ ทุกระดับการศึกษา ขนาดของเฟอร์นิเจอร์ของห้องสมุด Arendal จึงสร้างให้มีสัดส่วนที่เหมาะกับสรีระของมนุษย์ไม่ว่าจะเล็กหรือใหญ่ ทุกคนสามารถนั่ง เอกเขนก เดินเตร็ดเตร่ ยืน หรือคลาน ได้อย่างไม่มีข้อจำกัด

          เฟอร์นิเจอร์และอุปกรณ์ต่างๆ ล้วนเป็นสัญญะซึ่งตอบสนองความต้องการใช้งานที่แท้จริง ห้องสมุด Arendal จึงพยายามออกแบบให้มีความเรียบง่ายที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ โดยประมวลผลข้อมูลจากการสำรวจความคิดเห็น ทั้งจากการประชุมสนทนากับผู้ใช้งาน หน่วยงานราชการ และเจ้าหน้าที่ของห้องสมุด

          หลักการที่ละเลยไม่ได้ก็คือ ความยืดหยุ่น ซึ่งไม่ได้หมายถึงการเคลื่อนย้ายเฟอร์นิเจอร์หรือจัดนิทรรศการได้รอบห้อง แต่เป็นการวางเงื่อนไขให้สามารถใช้งานเฟอร์นิเจอร์และอุปกรณ์ต่างๆ เพื่อวัตถุประสงค์ที่หลากหลาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งพื้นที่บริเวณด้านหน้าของห้องสมุดซึ่งมีความสำคัญมาก อาจจะใช้สำหรับจัดนิทรรศการ ตั้งเวทีการแสดง หรือจัดวางเก้าอี้นั่งให้ผู้ใช้บริการมารวมตัวกัน นั่งจิบกาแฟหรืออ่านหนังสือพิมพ์ โต๊ะอ่านหนังสือของที่นี่สามารถรองรับผู้ใช้บริการกลุ่มใหญ่ มีปลั๊กไฟและสิ่งอำนวยความสะดวกที่สามารถตอบสนองความต้องการได้อย่างครบถ้วน ส่วนเวทีการแสดงก็สามารถใช้สำหรับการจัดนิทรรศการ กิจกรรมทางวัฒนธรรม ดนตรี ภาพยนตร์ หรือละครหุ่น

…………………………………………………………..

          ในขณะที่ห้องสมุดหลายประเทศทั่วโลกกำลังกังวลว่า ยุคดิจิทัลที่กำลังมาถึงจะเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการอ่าน เมื่อคนใช้บริการลดลงในที่สุดห้องสมุดก็จะตาย แต่ห้องสมุดของกลุ่มประเทศสแกนดิเนเวียกลับมีสมมุติฐานที่แตกต่างออกไป โดยมองว่าพฤติกรรมและความต้องการของผู้ใช้บริการนั้นมีความหลากหลาย และสามารถเปลี่ยนแปลงไปตามบริบทของสังคมได้เป็นธรรมดา หากห้องสมุดไม่ได้มีนิยามเพียงสถานที่เก็บรักษาหนังสือ ก็ควรวิเคราะห์ปัญหาและมีบทบาทเติมเต็มสิ่งที่ยังขาดหายไปของสังคม สิ่งสำคัญคือการพร้อมที่จะเปิดรับกับการปรับเปลี่ยนรูปแบบการให้บริการเพื่อให้บรรลุจุดมุ่งหมายเหล่านั้น แม้จะเป็นบทบาทที่ยังไม่เคยทำมาก่อนก็ตาม

ที่มาเนื้อหาและภาพคลิกที่นี่