กุหลาบ ความรักที่ให้กันได้

                 ใครหลายคนบอกว่า หากเปรียบกุหลาบกับความรัก คงเป็นเหมือนรักที่ทั้งสุขปนทุกข์ เพราะแม้กุหลาบจะมีกลีบดอกที่สวย มีกลิ่นหอมหวาน แต่ก็ยังคงมีหนามแหลมที่คอยทิ่มแทงหากเผลอไม่ระวัง

                 กระนั้น ด้วยความงดงามอันโดดเด่นของกุหลาบ มันจึงเป็นตัวแทนของสัญลักษณ์ที่สื่อแทนคำพูดจากใจนับล้านคำ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เมื่อนำกุหลาบมามอบให้กันในวันวาเลนไทน์

                 ด้วยเหตุนี้ ทางอุทยานการเรียนรู้ TK park จึงเริ่มต้นเดือนแห่งความรักด้วย นิทรรศการ “กุหลาบกับความรัก Love and Roses” ซึ่งจัดร่วมกับ สำนักงานกองทุนสนับสนุนงานวิจัย (สกว.) ที่ถือเป็นการกลับมาอย่างยิ่งใหญ่อีกครั้ง หลังจากที่ร่วมกันจัดกิจกรรมเล็กๆ กับโครงการหนังสือเดินเท้า เรื่องเล่าเดินทาง TK Mobile ทว่า นับจากที่อุทยานการเรียนรู้ TK park เปิดตัวอย่างเป็นทางการ พื้นที่แห่งการเรียนรู้นี้จึงพร้อมสร้างสรรค์กิจกรรมดีๆ ให้กับผู้เข้าเยี่ยมชมดังเดิม

เนรมิตสวนกุหลาบในอุทยานการเรียนรู้ TK park

                 เพียงก้าวแรกที่เข้าสู่ภายในลานสานฝัน กลิ่นหอมหวานอันเป็นลักษณะเฉพาะก็ลอยขึ้นแตะจมูกช้าๆ เมื่อกวาดตามองโดยรอบก็พบกับกุหลาบเกือบสามสิบต้นที่วางเรียงราย ซึ่งล้วนมีสีสันและกลีบดอกที่แปลกตากว่าทั่วไป

                 กุหลาบเหล่านี้เหล่านี้มีที่มาอย่างไร?

                 คำตอบพบได้ในป้ายนิทรรศการที่จัดแสดงถึงเรื่องราวความเป็นมาของดอกกุหลาบ โดยกล่าวไว้ว่า กุหลาบเป็นไม้ดอกที่มีอายุคู่กับมนุษยชาติมาเป็นเวลายาวนานราว 5,000 ปี ถิ่นกำเนิดอยู่ที่เขาคอเคซันในเปอร์เซียเรียกว่า “คุล” แปลว่า “สีแดง ดอกไม้ หรือดอกกุหลาบ” ภายหลังได้แพร่เข้าไปในอินเดีย เพราะในภาษาฮินดีมีคำว่า “คุล” แปลว่า “ดอกไม้” และคำว่า “คุลาพ” ซึ่งไทยออกเสียงเป็น “กุหลาบ” นั้นเอง  ส่วนคำว่า “Rose” ในภาษาอังกฤษนั้นมาจากคำว่า “Rhodon” ที่แปลว่ากุหลาบในภาษากรีก

                 กุหลาบเป็นดอกไม้ที่มีสรรพคุณมากมาย ในอดีตมีหลักฐานกล่าวว่า ชาวเปอร์เซียใช้กุหลาบเป็นเครื่องประทินผิว ยา รวมไปถึงส่วนประกอบของอาหาร จนได้ชื่อว่าเป็น “ราชินีของดอกไม้” กระทั่งมีตำนานต่างๆ เผยแพร่ไปสู่หลายเชื้อชาติ เช่นเดียวกับที่ประเทศไทย ซึ่งมีการนำกุหลาบเข้ามาครั้งแรกในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช กระทั่งส่งอิทธิพลจนเกิดเป็นบทละครพระราชนิพนธ์ของรัชกาลที่ 6 เรื่อง “มัทนะพาธา” อันเป็นโศกนาฎกรรมความรักของนางมัทนา

ป้ายนิทรรศการเรื่องราวแสนน่ารู้เกี่ยวกับกุหลาบ

                 ทว่า นอกจากเรื่องราวความเชื่อแล้ว ในมุมของวิทยาศาสตร์กุหลาบนับเป็นพันธุ์พืชที่มีความน่าสนใจ โดยระบุไว้ว่า กุหลาบเป็นไม้ดอกที่อยู่ในสกุล Rose วงศ์ Rosaceae ซึ่งค้นพบแล้ว 125 ชนิด โดย 95 ชนิดมีต้นกำเนิดอยู่เอเชีย 18 ชนิดมีถิ่นกำเนิดในอเมริกา และที่เหลือพบในยุโรปและตะวันออกเฉียงเหนือของทวีปแอฟริกา

                 ลักษณะเด่นของดอกกุหลาบนั้น หากจะทำความเข้าใจได้อย่างง่ายๆ ต้องชวนมาร่วมดู กิจกรรมในฐานที่ 1 “ลึกไม่ลับกับดอกกุหลาบ” ซึ่งจัดขึ้นด้วยคำถามที่ว่า “กุหลาบ 1 ดอกสามารถบอกอะไรเราได้บ้าง”

                 “กุหลาบเป็นดอกไม้ที่มีลักษณะเป็นดอกสมบูรณ์เพศ คือมีทั้งเกสรตัวผู้จำนวนมากและมีเกสรตัวเพียงเพียงอันเดียวอยู่ในดอกเดียวกัน เราจะเห็นว่ากุหลาบมีกลีบเลี้ยง 5 กลีบ และมีกลีบดอกตั้งแต่ 5-60 กลีบ ความจริงกุหลาบมีลักษณะหลายแบบทั้งดอกเดี่ยว ดอกช่อ แม้กระทั่งแบบพันธุ์พุ่ม หรือไม้เลื้อย”

                 คุณอมร พูลภูงา วิทยากรประจำฐานผู้ให้ความรู้เอ่ยคำแนะนำพลางถือดอกกุหลาบให้เด็กๆ ได้ทดลองแกะกลีบ และนำแว่นขยายส่องสำรวจเพื่อให้เห็นลักษณะของเกสรและกลีบต่างๆ ได้ชัดเจนขึ้น แววตาอันกระตือรือร้นของเด็กๆ ที่ต่างให้ความสนใจ เสมือนกำลังเห็นนักวิทยาศาสตร์ตัวน้อยๆ ในห้องทดลองของTK park

                 “หนูได้รู้ว่า กุหลาบมีหลายสายพันธุ์มาก แต่ละพันธุ์ก็ไม่เหมือนกัน แล้วการได้ดึงกลีบออกดูทำให้รู้ว่าภายในของดอกกุหลาบเป็นยังไง” น้องธนัฒน์นันท์ สุนทรไชยกุล เด็กหญิงวัย 13 ปี หนึ่งในผู้เข้าร่วมกิจกรรมเอ่ยเล่าถึงความรู้สึกหลังทำกิจกรรมอันอบอวลไปด้วยความรู้แสนสนุก

กิจกรรมชวนดูโครงสร้างกุหลาบที่ให้ความรู้ได้ทั้งครอบครัว

                 ถัดไปในบริเวณเคียงข้างอันประดับด้วยดอกกุหลาบหลากสีสันคือ กิจกรรมฐานที่ 2 “บุกสวนกุหลาบ” โดยมีคุณลุงจีระ ดวงพัตรา เจ้าของฟาร์มดอกกุหลาบ “จีระ โรส by บ้านอินทนิล” ซึ่งเป็นผู้เอื้อเฟื้อนำดอกไม้งามเหล่านี้มาไกลจากอำเภอสะเมิง จังหวัดเชียงใหม่ โดยคุณลุงจะมาแนะนำเคล็ดลับและวิธีการปลูกดอกกุหลาบให้เราฟัง

                 “กุหลาบเป็นพืชที่ปลูกยาก และต้องดูแลรักษาให้ดี เพราะกุหลาบเป็นไม้ดอกที่เกิดโรคได้ง่าย โดยศัตรูอันดับหนึ่งคือแมลง เช่น เพลี้ยไฟ และโรคต่างๆ อย่างโรคใบจุดสีดำซึ่งทำให้กุหลาบค่อยๆ เฉาไปเรื่อยๆ”

                 ด้วยประสบการณ์ดูแลกุหลาบกว่า 50 ปี คุณลุงได้กล่าวเสริมถึงเทคนิคการดูแลดอกกุหลาบให้งดงามว่า

                 “เคล็ดลับที่สำคัญ คือ ต้องเอาใจใส่ เราต้องรู้ว่ากุหลาบพันธุ์นี้เหมาะกับสภาพแวดล้อมอย่างไร ยกตัวอย่างดอกกุหลาบพระนามสิรินธร ต้องปลูกที่อากาศหนาวสักหน่อย เค้าถึงจะให้ดอกที่งามได้ ถ้าเราดูแลดอกไม้ด้วยใจ ดอกไม้ก็จะสวยแบบเป็นธรรมชาติอย่างเต็มที่” คุณลุงจีระได้ให้ข้อมูลเพิ่มเติมอีกว่า กุหลาบหลายพันธุ์ต่างตั้งชื่อตามกลุ่มบุคคลสำคัญของโลก ไม่ว่าจะเป็นสมเด็จพระราชินีอลิซาเบธที่ 1, พระสังฆราชจอห์น ปอล ที่ 2 หรือดารานักแสดงอย่างมาริลิน มอนโร ปัจจุบัน ดอกกุหลาบได้มีการขยายพันธุ์ใหม่ขึ้นเรื่อยๆ ภายใต้การดูแลของ “สมาคมกุหลาบโลก (The World Federation of Rose Society)” ที่ได้มีการจัดอันดับพันธุ์ของกุหลาบ และคอยควบคุมดูแลกุหลาบจากทั่วโลก ทำให้ดอกกุหลาบมีพันธุ์ที่แข็งแรง เพาะเลี้ยงง่าย และสวยงามมากขึ้น

คุณลุงจีระ ผู้เชี่ยวชาญด้านดอกกุหลาบกำลังอธิบายถึงวิธีเพาะปลูก

                 มาถึงฐานสุดท้ายที่นับเป็นการต่อยอดความรู้อย่างน่าทึ่ง ด้วยการชิมผลิตภัณฑ์แสนอร่อยจากกุหลาบราชินีแห่งดอกไม้ โดยฝีมือนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา ซึ่งได้รับทุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) ที่สามารถพัฒนาความรู้จากงานวิจัยสู่การค้าใน กิจกรรมฐานที่ 3 “ชิมน้ำกุหลาบ ร้านป้าสำเนียง อัมพวา”

                 โดยได้รับความเอื้อเฟื้อจาก คุณสำเนียง ดีสวาท เจ้าของร้านสำเนียง เป็นผู้คิดค้นน้ำกุหลาบสีชมพูที่มีส่วนผสมของวุ้นมะพร้าวแสนอร่อย อันเกิดจากการนำกุหลาบมอญไปอบแห้งและต้ม เพื่อสกัดนำความหอมหวานและประโยชน์จากดอกกุหลาบ ที่มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระสูงถึง 94.5% พร้อมสรรพคุณช่วยลดความเสี่ยงในการเป็นมะเร็ง โรคหัวใจ โรคชรา โรคหลอดเลือด โรคพาร์กินสัน และโรคอัลไซเมอร์ จนได้รสชาติและกลิ่นอันโดดเด่นเป็นเอกลักษณ์ ทำให้มีผู้คนจำนวนมากแวะเวียนมาชิมและเอ่ยชมถึงความแปลกใหม่ของน้ำดอกกุหลาบนี้

ผลิตภัณฑ์วุ้นน้ำมะพร้าวในน้ำดอกกุหลาบมอญ

                 การต่อยอดอย่างสร้างสรรค์งานวิจัยยังคงพัฒนาไปอย่างไม่หยุดยั้ง ด้วยความมุ่งมั่นที่จะนำความรู้ด้านวิทยาศาสตร์มาผสมผสานกับสิ่งรอบๆ ตัวจนก่อเกิดเป็นประโยชน์ในชีวิตประจำวัน

                 “กิจกรรมในวันนี้ทำให้ได้เห็นกุหลาบสายพันธุ์ที่ไม่เคยเห็นมาก่อน และถือเป็นโอกาสอันดีสำหรับคนที่ชื่นชอบดอกกุหลาบ รวมถึงยังเป็นแหล่งไอเดียสำหรับคนที่จะหาของขวัญวันวาเลนไทน์ซึ่งใกล้จะมาถึง” คุณณัฐพร เสถียรวิริยคุณ ผู้เข้าร่วมชมได้กล่าวถึงความประทับใจต่อนิทรรศการที่เกิดขึ้น

กุหลาบแสนสวยสัญลักษณ์ของความรัก

                 ในบางครั้ง นิยามของกุหลาบกับความรัก อาจจะแตกต่างตามมุมมองของแต่ละบุคคล ใครบางคนอาจเปรียบกุหลาบดังความรักสุขปนทุกข์ ทว่าหากพลิกในมุมกลับกันแล้ว ความรักกับดอกกุหลาบอาจเปรียบได้เช่นเดียวกับคำพูดของคุณลุงจีระว่า

                 “ที่เรายก ‘กุหลาบ’ มาแทนสัญลักษณ์ของความรัก ลุงคิดว่าอาจเป็นเพราะกุหลาบเป็นดอกไม้ที่ปลูกได้ยากมาก กว่าจะออกดอกได้แต่ละครั้งเราต้องคอยทะนุถนอมและดูแลเป็นอย่างดี ก็เหมือนกับความรักที่เราต้องคอยเอาใจใส่ ถึงจะเกิดเป็นรักที่สวยงาม”

                 ไม่สำคัญว่าความรักเกิดขึ้นได้เช่นไร แต่สำคัญว่าเราจะดูแลความรักของเราอย่างไรให้เบ่งบานดังดอกกุหลาบสีสวย ที่มากไปด้วยคุณค่าทั้งทางร่างกายและจิตใจให้คงอยู่ต่อไปอย่างงดงาม

พลอยบุษรา